Ekonomik veriler ve güncel durum.
Temel Sosyal Göstergeler
Resmi Adı | Kosova Cumhuriyeti |
Nüfus | 1.8 milyon (Aralık 2013 tahmin) |
Dil | Arnavutça (resmi), Sırpça (resmi), Boşnakça, Türkçe, Romanca |
Din | Müslüman, Hristiyan |
Yüz Ölçümü | 10.900 km2 |
Başkent | Priştine |
Başlıca Şehirleri | Priştine, Prizren, Ferizay, İpek, Gilan, Mitroviça |
Yönetim Şekli | Parlamenter Demokrasi |
Devlet Başkanı | Hashim Thaci |
Başbakan | Isa Mustafa |
Para Birimi | Euro (€) |
Kaynak: CIA-The World Fact Book, Kosova İstatistik Kurumu
Temel Ekonomik Göstergeler
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
|
GSYİH (US $ milyon) |
5.829,8 |
6.694,3 |
6.500,0 |
7.072,3 |
7.386,6 |
6.400,4 |
GSYİH (€ milyon ) |
4.402,0 |
4.814,5 |
5.058,8 |
5.326,6 |
5.567,5 |
5.771,0 |
GSYİH (% reel büyüme) |
3,3 |
4,4 |
2,8 |
3,4 |
1,2 |
4,0 |
Enflasyon (% değişiklik) |
3,5 |
7,3 |
2,5 |
1,8 |
0,4 |
-0,5 |
Döviz Kuru ( US $) |
0,76 |
0,72 |
0,78 |
0,75 |
0,75 |
0,90 |
Kredi faiz oranı (%) |
14,3 |
13,9 |
12,9 |
11,1 |
9,2 |
7,2 |
İhracat (US $ milyon) |
294,0 |
313,1 |
268,8 |
293,9 |
324,6 |
325,3 |
İthalat (US $ milyon) |
2.144,9 |
2.479,6 |
2.489,6 |
2.443,7 |
2.538,2 |
2.634,9 |
Kaynak: Euromonitor Country Profile, 2016
Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), IDA (Uluslararası Kalkınma Ajansı), IFC (Uluslararası Finans Kuruluşu), IMF (Uluslararası Para Fonu), ITUC (Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu), MIGA (Çok Taraflı Yatırım Garanti Kurumu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu)
Ekonomik Yapı
Kosova, 2008 yılındaki bağımsızlıktan sonra, çok kısa bir süre içerisinde yasal düzenlemeleri gerçekleştirerek, piyasa ekonomisine geçişte ve makro ekonomik istikrarın korumasında önemli gelişmeler kaydetmiştir.
Kosova ekonomisinin yaklaşık % 68,3’ünü hizmet, % 14,1’ini tarım, % 9,6’sını sanayi ve % 8’ini inşaat sektörleri oluşturmaktadır. İşsizlik ve milli gelir rakamları ile halkın yaşayış ve tüketim alışkanlıkları karşılaştırıldığında, kayıt dışı ekonominin önemli bir boyutta olduğu ve halkta büyük ölçüde nakite dayanan bir varlığın bulunduğu anlaşılmaktadır.
Toprakların verimli olmasına rağmen, çoğu çiftlik küçük ve etkin değildir. Tarımsal arazinin büyük çoğunluğu özel olarak işletilmektedir. Buğday, mısır ve şarap önemli ürünlerdir.
Sanayi sektörü metal işleme, basit makine üretimi deri işleme ve ağaç işleme, mobilya alanında faaliyet gösteren küçük ölçekli firmalardan oluşmaktadır.
Altyapı yetersiz olup, Kosova sadece bir önemli karayoluna sahiptir. Enerji kaynakları güvenilir değildir. Bankaların çoğu yabancı mülkiyetindedir. Ülkenin posta ve Telekom operatörleri özelleştirilme sürecindedir.
Kosova’nın resmi para birimi Euro olarak belirlenmiştir. Ancak, ülkenin Kuzey kesiminde ve Sırplar’ın yoğun olduğu bölümlerde halen Sırp Dinar’ı para birimi olarak kullanılabilmektedir. Ticarette Avro’nun kullanılması enflasyonun yükselmesini engellemektedir. Ülke, bağımsızlığın ilan edilmesinden önceki dönemde (2006) Orta Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi’ne (CEFTA) katılım için anlaşma imzalamıştır. Ancak, Sırbistan ve Bosna-Hersek (Bosna Sırplarının koyduğu veto sebebiyle) söz konusu birlik içerisinde Kosova’nın bulunmasına karşı çıkmaktadırlar. Bu ülkeler Kosova menşeli mal ve hizmetlerin serbest dolaşım ile gümrük vergisi imtiyazlarına sahip olmasına yönelik gerekli yasal uygulamaları yerine getirmemektedirler.
Ekonomik Performans
Kosova Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri olmasına rağmen, geçmiş 10 yılda istikrarlı büyüme kaydedilmiştir.
2015 yılı Kosova’nın makroekonomik göstergelerine baktığımızda, Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın (GSYİH) 5,7 milyar Avro, kişi başı milli gelirin 2.900 Avro, (3161 $) işsizlik oranı %26, enflasyonun % – 0,5 ve ekonomik büyümenin % 3,3 olduğu görülmektedir. 2016 yılı büyüme oranı beklentisi % 3,8’dir. Ekonomik büyüme temel olarak özel tüketim ve kamu yatırımlarındaki artışlardan kaynaklanmakta olup gayri safi yurtiçi hasıla büyük oranda, bankacılık sektörünün verdiği krediler, dışardan gelen işçi dövizleri, yabancı yardımlar ve artan bütçe harcamaları ile finanse edilmektedir.
İşçi gelirleri gayrisafi yurtiçi hasılanın %10-15’i arasında seyretmektedir. Bunun yanı sıra, yabancı yardımlar gayrisafi yurtiçi hasılanın üçte birini oluşturmaktadır.
2015 yılında özel tüketimler %3,5 oranında artmış olup, 2016 yılında %4,2 oranında artması beklenmektedir.
İhracatın orta vadede büyüyeceği öngörülmektedir. Düşük seviyelerdeki verimlilikten dolayı ihracatın tüm ekonomiye katkısının sınırlı olması beklenmektedir.
Cari işlem açığı 2015 yılında gayrisafi yurtiçi hasılanın %8’ini oluşturmuştur. 2016 yılında ise %10,7 ulaşması beklenmektedir. Açığın büyük ölçüde işçi gelirleri ve yabancı doğrudan yatırımlar ile finanse edileceği öngörülmektedir.
Para Politikası
2002 yılında Kosova resmi para birimi olarak Euro’yu kabul etmiştir. Bu durum ülkede istikrarlı bir makroekonomik ortamın oluşturulmasına olanak sağlamıştır.
Başlıca ihracat kalemleri: metal ürünleri, deri ürünleri, yiyecek-içecek, tütün, sebze
Başlıca ithalat kalemleri: gıda, canlı hayvan, petrol, kimyasallar, makineler, tekstil
Başlıca ticaret ortakları: İtalya, Almanya, Makedonya, Sırbistan, Türkiye
Kosova ekonomisinin başlıca kaynakları arasında dış bağışlar, gümrük gelirleri, işçi dövizleri ve Kosova’da yaşayan uluslararası personelin kira/tüketim harcamaları bulunmaktadır. Üretimin çok sınırlı olduğu ülkede, doğal koşullar son derece elverişli olmasına rağmen tarım ve hayvancılık sektörleri de yeterince gelişmemiştir. İşsizlik yüzde 45 düzeyindedir.
Kosova yeraltı kaynakları açısından zengin bir ülkedir. Kurşun, çinko, bakır, gümüş, altın ve kömürün bol miktarda bulunduğu Kosova, linyit rezervi bakımından da Avrupa’da Almanya ve Polonya’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Ancak bu kaynaklar verimli bir şekilde işletilememektedir. Ticaret ve hizmet sektörünün hâkim olduğu Kosova ekonomisinde, milli gelirde yüzde 20 paya sahip sanayi sektörü 1999 öncesine göre oldukça geri plandadır. Milli gelirin de yüzde 30’unu özellikle Almanya ve İsviçre’de yerleşik Kosovalı çalışanların gönderdiği dövizler oluşturmaktadır.
T.C. Ekonomi Bakanlığı
www.arnavuthaber.com Türkiye Arnavutlarına Yönelik Bağımsız İmece İnternet Yayınıdır
Tüm Yazıları