Bosnalı Tarihçiler Kotromanic soyadının Roma öncesi manasına geldiğini söyler. Ayrıca Kotromaniç yazıtlarında, “Kotromaniç’ler Bosna varolduğundan beri hükümdarıdır.” diye bahseder.

Son Bosna Kralı Stjepan Tomaseviç Babası Tomas Kontromaniç’in 1461 yılında vefatı ile tahta oturdu. Bosna Krallarının kullandığı görkemli ünvanı devraldı ve kendisini ” Tanrı’nın Rahmeti , Bosna Kralı, Sırbistan Kralı, Denizcilik Toprakları (Adriyatik adaları), Zachlumia, Dalmaçya, Hırvatistan ve Batı toprakları hükümdarı ilan etti. 1463 yılında Fatih Sultan Mehmed’in Bosna seferinde savaşı kaybedip öldürülmeme şartı ile teslim oldu ve 25 yaşında idam edildi. Kızı üzerinden soyu devam etti. Kotromanić hanedanı, 1463’te Osmanlı’nın ortaçağ Bosna’sını fethi ile devrildi . Son Bosna kralı Stjepan Tomašević ( 1461 – 1463 ) ile birlikte amcası Radivoj Ostojić ve kuzeni (Radivoje’nin en büyük oğlu) Tvrtko idam edildi . Bosna’nın düşüşünden kurtulan hanedanın erkek üyeleri Kral Stjepan Ostoja’nın iki torunuydu : Šimun ( Ostoja’nın küçük oğlunun gayri meşru oğlu) ve Matija (Ostoja’nın büyük oğlu Radivoje’nin en küçük oğlu ) ve Bosna’nın düşüşü sırasında bir ihtimalle Ostoja’nın üçüncü torunu Đurađ’ın da (Radivoje’nin ortanca oğlu) hayatta kalmış olması mümkündür. Şimon İstanbul’a götürülüp devşirildi, Müslüman oldu, İshak-beg Kraljevic olarak tanındı ve Karesi vilayeti beyliği verildi. Matija’dan en son 1465 yılındaki kaynaklarda bahsedilmiştir. Đurađ’dan ise en son 1455 yılında ki kaynaklarda bahsedilmiştir.

Diğer Kotromaniç mensubu aile üyeleri yerel yöneticilerin büyük kısmı müslüman oldu. Bugün Rizvanbegoviç, Kulin, Kulenoviç, Kuliç vb pek çok ailenin soyu Kotromaniç’lere dayanır.
Aile soyadının Kula, Kulin diye de anılması, Kaleli, Kale ehli – halkı manasına gelir. Bosna krallarıda bu Kale kentleri yöneten ailenin içinden seçilirdi. Kralın ölümünden sonra, başarı göstermiş oğlu varsa o Kral olurdu. Yoksa Kale kent derebeyleri toplanır yeni Kralı seçerdi. Yani Krallık ve Kentler Kotromaniç ailesinin yönetimindeydi. Krallığa da bu ailenin hangi kolu başarılıysa o yönetirdi.

Kralın Defni ve Mezarının Bulunması

STJEPAN TOMASEVIC VE “KRAL MEZARI”

Osmanlılar ile yaptığı son savaşta esir düşen kral kafası kesilerek idam edilir. Boşnak kralın idamındab sonra, Boşnaklar padişahtan onu geleneksel yöntemlerle stećak’ın(Bosna usulü taş lahit) altına gömmesini istediler. Fatih Sultan Mehmet bunu onayladı, ancak Stjepan Tomašević’in mezarının nerede olacağını kendisinin belirleyeceğini söyledi. Jajce yakınlarındaki Hum tepesinin güney yamacını seçti. Sonra zambaklarla dolu bir bayrağın önderliğinde bir cenaze alayı başladı. Sultan, alayı Jajce’den izledi ve tek bir anı yakalamaya özen gösterdi: Bosna bayrağı tepe ufkunun ötesine geçtiği an. O anda cenazenin durması ve kralın oraya gömülmesi emrini verdi, Jajce şehri, yani Krallığın merkezi oradan görülemezdi. Padişah, kendisine savaşmadan teslim olmak istemeyen Bosna kralı için böyle ebedi bir ceza istedi. Bugün bile o kısımda, yolun hemen yanında, halkın “Kralın mezarı” dediği bir levha var.

1888’de tarihçi Ćiro Truhelka bölgede arkeolojik araştırmalar yaptı. İlgili literatürde bilinen ve belgelenen stećak’ın olduğunu yazdı. Stećak, 160x92x50 cm ölçülerinde bir taş sandık şeklindedir. Stećak’ın üst tarafında Truhelka, birinin daha sonra küçük bir haç oyduğunu gördü. Ćiro Truhelka, son Bosna kralı Stjepan Tomašević’in kemikleri olduğu varsayılan stećak’ın altında bir iskelet buldu.

Her durumda, Jajce’nin çevresinde yaşayan insanlar dinlerine bakılmaksızın, Yüzyıllar boyunca burayı “Kral’ın mezarı” olarak adlandırdı ve çeşitli hastalıklara karşı yardımcı olabileceğine inandılar, dualarla ziyaret ettiler.

Truhelka’nın kralın iskeletini bulduktan birkaç gün sonra, tahtın Habsburg varisi Prens Rudolf, Bosna Hersek ziyareti kapsamında Jajce’ye geldi. Neye inandığını ve neyi umduğunu kim bilebilir ki, sadece Fr. Antun Kneževićevi’nin notlarında kalır:

“Kralın iskeletinin önünde yaklaşık on dakika durdu, bir iskelet kemiği aldı ve cebine koydu.”

Bundan sonra Truhelka, iskeleti profesyonel ve konservasyon işlemleri için Viyana’ya gönderdi ve orada onun için özel bir cam lahit yapıldı. Jajce halkı çok üzgündü, bu konuda Boşnak Katolikler Fr. Ante Knežević ve Guardian of Jajce Fr. Ante Čorić’in notları var:

“Kemiklerinin alınmasına kızıyoruz ve bunların derhal iade edilmesini ve Smrik’te Kral’ın mezarına onun için bir kilise inşa edilmesini talep ediyoruz.”

Fr. Antun Knežević de o dönemde Boşnak Müslümanların tepkilerine dikkat çekerek, Kral’ın mezarına dokunulmasına ve kemiklerinin alınmasına kızdılar: “Bırakın beş asır yattığı yere konsun”.

Tepkiler sonrası Kemikli bir lahit 21 Nisan 1889’da Jajce’ye geldi. Kemikler, Jajce’deki Fransisken manastırına cam bir tabutun içine yerleştirildi. Lahitin altındaki kaide üzerinde bir kısa yazıt konuldu.

“Stjepan Tomašević, Bosna Kralı Tanrı’nın lütfuyla.”

Not: En güçlü Arnavut prensliği İskenderbey’in mensup olduğu Kastriota Prensliği idi. Kastriot ta Kaleli, Kale ehli Kale halkı manasına gelir. Arnavut ve Boşnak yöneticilerin aynı manaya gelen isimle anılması. Belki halkın Kale’de yaşamalarından dolayı taktığı bir isimdir, belki de aralarında İlirya döneminden beri gelen akraba bir yönetim elitinin tanımlamasıdır. Bu konunun tam anlaşılması için tarihçi ve arkeologların araştırmaları gerekiyor.

Tercüme ve Derleme: Hasip Gültaş