Sali Berisha (Sali Berişa)

15 Ekim 1944 doğumlu komünist rejim sonrası Arnavutluk ikinci cumhurbaşkanı olarak 1992’den 1997’ye, Başbakan olarakta 2005’ten 2013’e kadar görev yapan kardiyolog doktor ve politikacıdır.

15 Ekim 1944 tarihinde Arnavutluk’un Tropoja şehrinde doğdu. Tiran Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1967 yılında mezun oldu. Uzmanlık eğitimini, Paris’te tamamladı. Hemodinamik konulu bir araştırma programı yürüttü. 1968 yılında Avrupa Tıbbi Bilimler Araştırma Komitesi’ne seçildi. Tiran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde kardiyolog profesör doktor olarak çalıştı ve Arnavutluk İşçi Partisi Sekreterliği görevinde bulundu. 1991-1992 ve 1997-2013 yılları arasında Arnavutluk Demokrat Partisi genel başkanlığı görevini sürdürdü. Şu ana kadar Salih Berişa, Arnavutluk’un demokrasi yoluyla seçilerek en uzun süre görev yapan lideridir.

Siyasi kariyeri Aralık 1990’daki öğrenci hareketi ile başladı. Bu dönemde eski sisteme yönelik eleştirileri ve Arnavutluk’ta demokratikleşmenin gerekliliği konusundaki ısrarı ile tanındı. 1991 yılında Demokratik Partiyi (DP) kurdu ve başkanlığına getirildi. 1991’de çok partili demokrasinin başlangıcını ilan eden lider oldu. Komünizmin çöküşünden sonra 9 Nisan 1992 yılında Arnavutluk Cumhurbaşkanı olarak seçildi Ülkenin ekonomik durumunu iyileştirmeye ve daha demokratik bir yönetim oluşturmaya çalıştı. Piramit ponzi tarzı banker krizi ile 1997 yılında meydana gelen halk ayaklanması sebebiyle istifa edip görevini bırakmak zorunda kalana kadar Cumhurbaşkanı olarak görevini sürdürdü. Partisi Arnavutluk’ta 1997’den 2005’e kadar, Sosyalist Parti (PS) tarafından iki dönem boyunca muhalefette kaldı.

Sali Berisha liderliğinde Demokrat Parti 2005 genel seçimleri kazandı. Beraber seçimlere girdiği partiler ile yaptığı koalisyon hükümetinin Başbakanı oldu. Demokrat Parti 2009’da genel seçimlerde iktidar olacak çoğunluğu alamadan seçimlerden birinci parti çıktı. Sosyalist Bütünleşme Hareketi (LSI) ile koalisyon hükümeti kurup tekrar Başbakan oldu. 2005-2013 döneminde Arnavutluk alt yapı, kalkınma, Yabancı yatırım çekme, NATO üyeliği gibi konularda ilerleme kaydetti. 2013 yılında yolsuzluk iddaları, yabancı şirketlere yapılan özelleştirmeler gibi söylemlerde bulunan SP lideri Edi Rama’ya genel seçimlerde iktidarı kaybetti.

Arnavutluk Devletinin usta politikacısı Sali Berisha Arnavutluğun zor dönemlerinde kritik görevlerde bulundu. Ülkenin iflas etmiş ve çökmüş halinden sonra Demokrasi döneminde ülkeyi yöneten Sali Berisha Türkiye ile yakın ilişkiler kurmak istedi. Türkiye ile savunma ve askeri anlaşmalar imzalayan Berisha, Türkiye’ye Arnavutluk’ta Hava ve Deniz üssünü modernizasyon etmesi için tahsis etti. Türkiye ile stratejik ortaklık kurmak istedi.. Çökmüş Arnavutluk ekonomisini imkansızlıklar içinde yapılandırmaya çalışmıştı. Bu dönemde yeterli devlet kaynağı, sermaye, kanuni düzenleme ve real istihdamın bulunmadığı ülkede halk kendi ekonomisini kurmuştu. Bu yapı içinde Piramit usulü bankerler türemiş halkın kısıtlı sermayesini bunlar dolandırarak almıştır. Kosova savaşının arifesinde ülkede bu banker krizi patlak verdi. Halkın ayaklanması sebebiyle ülkede iç savaş olmaması için Sali Berisha görevi bırakmak zorunda kaldı. Ülkedeki bu banker oyununun arkasında Yunanistan’ın olduğu idda edildi. Türkiye’den bazı siyasiler Sali Berisha’nın Türkiye için önemli olduğunu iktidarda kalması için destek verilmesi gerektiğini belirtti. 30 milyon dolar gibi bir kaynak aktarılıp Banker krizinde parasını kaybedenlere devlet garantisi verilmesi sağlansaydı, Arnavutluk bu zor dönemi yaşamayabilirdi. Komünist rejim sonrası ülke içinde oluşan gelişme ve birikim 1997 isyanı ile halkın yağması sonucu yok edildi. Askeri depo tesis, fabrika ne varsa yağmalandı. Devamında Sali Berisha 1997-2005 arası muhalefette kaldı. Bu dönemde de ülkede çalkantılar yaşandı DP üyesi Azem Haydari’nin 1998’de öldürülmesi sonucu ülkede bu sefer DP mensuplarının isyanı çıktı. Olaylarda 7 kişi hayatını kaybetti. Sali Berisha cinayetlerden Sosyalist Partiyi sorumlu tuttu. 12 kişi tutuklandı. Bunların bir kısmı 2002 senesinde suçlu bulunarak ceza aldı.

2005 yılında yapılan seçimlerde DP ve 5 diğer parti koalisyon yaparak beraber seçimlere katıldı. Bu koalisyon seçimlerde meclis çoğunluğunu elde etti. Sali Berisha başbakan oldu. Bu dönemde Sali Berisha ABD ile yakınlaştı. Geçmiş dönemde Türkiye’ye yakın durduğu için devrildiği ve Türkiye tarafından da sahiplenilmediği düşüncesini taşıyordu. 2007 yılında George Bush Arnavutluk’u ziyaret eden ilk ABD başkanı oldu. Arnavutluk’un NATO üyesi olması için yoğun çaba sarf etti. Arnavutluk 2009’da NATO üyesi oldu. Döneminde AB uyum yasaları ve üyeliği için epey yol katedildi, Bu dönemde Sali Berisha Kosova ile Arnavutluğun entegrasyonu için ülke kaynakları kıt olmasına karşın Tiran- Kosova otoyolunu inşaa etti. Bundan önce Tiran’dan Priştine’ye gitmek için Makedonya üstünden 14 saate ulaşım yapılıyordu. Kuzey Arnavutluk dağlarının zor coğrafyası ulaşıma imkan vermiyordu. Yapılan otoyol ile Kosova Arnavutluk ile adeta birleşti. 2008 yılında 26 kişinin ölümüne, 100 kişinin yaralanmasına yol açan Mühimmat deposu patlaması ile ülke yeni bir kriz yaşadı. 2009 seçimlerinde tek başına iktidarı elde edemeyen DP LSI ile koalisyon kurdu ve Berisha bir dönem daha başbakanlık yaptı. Bu süreçte ülkede enerjinin yetersizliği dolayısıyla Devoll bölgesine Hidroelektrik santrallerin kurulması için çalışmalar yapıldı. Arnavutluk yollarının büyük kısmın Sali Berisha döneminde inşaa edildi. Turizmin gelişmesi için çalışmaları oldu. 2013 seçimlerini SP’nin kazanmasından sonra parti liderliğinden ayrıldı. Mecliste milletvekili görevini sürdürüyor.

Arnavutluk’un zor dönemlerinde iktidarda olan Berisha ülkenin kalkınması ve dünyadaki tüm Arnavutların sahiplenilmesi için çalışmalarda bulundu. Tüm dünyadaki Arnavutlara Arnavutluk Vatandaşlığı verilmesi fikrini ortaya attı. Arnavut toplumun milli değerlerine ve tarihi köklerine bağlı çizgide olması, Arnavutluk’un balkanlarda güçlü olması, Kosova, Makedonya, Karadağ ve Yunanistan’daki Arnavutlarına sahip çıkılması siyasetinin temelini oluşturuyordu.

Sali Berisha çocuk doktoru olan Liri Berisha ile evli. Çiftin Argita Malltezi (Berisha), Şkëlzen Berişa adında biri kız bir erkek iki çocuğu var.

www.arnavuthaber.com

Arnavutluk Servisi