KIBRISTA YAŞAYAN ARNAVUTLAR

Kaynak; Arnavutlar Facebook Sayfası

Okuyacağınız yazı Kıbrısta Yaşayan Arnavutlar hakkında 01/04/2013 tarihinde Kıbrıs Gazetesinde Sevilay Sadıkoğlu ‘nun kaleme aldığı araştırma yazısıdır:
Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği bir noktada yer alan Kıbrıs adası tarih boyunca farklı coğrafyalardaki halkların yoğun ilgisini çekmiştir. Bundan ötürü eski çağlardan beri farklı uluslar ve fertler adadan gelip geçmiştir. Yakubiler, Latinler, Rumlar, Nesturiler, Tatarlar, Franklar, Araplar, Moralılar, Mağribiler, Cenevizliler, Venedikliler, Yahudiler, Hintliler, Asuriler, Suriyeliler, Çingeneler, Maronitler, Lombardlar, İspanyollar, Katalanlılar, Bulgarlar, Macarlar, Fransızlar, Yafalılar, Süryaniler, Makedonlar, Ermeniler, Türkler, Arnavutlar, İngilizler burada zikredilebilir. Türklerin 1571’de adayı fethetmesin den sonra Kıbrıs’ta, Anadolu’dan getirilen Türkmenlerin dışında Osmanlı’nın toplum hiyerarşisi içinde Rumlar, Ermeniler ve Arnavutlar da ada halkı olarak bulunuyordu.
Tarihi süreç içinde değerlendirdiğimizde Türklerin en az siyasi ve sosyal sıkıntı yaşadığı halklardan biri Arnavutlar olmuştur. Geleneksel Türk seyirlik oyunları Karagöz ve Ortaoyunu’nun vazgeçilmez tiplerindendir Arnavut. Sultan II.Abdülhamid’in tahtta bulunduğu yıllarda (1878-1908) güvenliğini sağlayan “sadık Arnavut alayları-askerleri” meşhurdur. Arnavutların Türklere karşı duyalı ve bağlı kalmasında; onların önemli bir kısmının Müslüman olmasının, bazen Türkleşmesi ile, Arnavutlar ve Yunanlılar arasındaki siyasi çekişmelerin de rolü vardır. 1839 tarihli Tanzimat Hareketi sonrasında gelişen modern Türk edebiyatında Arnavutlar ve Arnavut tarihi üzerine birçok kitap çıkmıştır. Ünlü Tanzimat yazarı Ahmet Midhat Efendi’nin romanlarından biri Arnavutlar-Solyotlar (1888) adını taşır. Türk kültür ve edebiyatına hizmeti geçen ve Türk milletinin bir parçası olmakla öğünen Kamus-ı Türki adlı ilk büyük Türkçe sözlüğümüzün hazırlayıcısı Şemsettin Sami ile, Türk Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen ve Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli sembollerinden biri olan “İstiklal Marşı”nın şairi Mehmet Akif Ersoy Arnavut asıllı Türk vatandaşlarıdır. Zikre değer bir başka isim ise Osmanlı devletinin çeşitli yönetim birimlerinde çalışan Arnavut Vasa Paşa’dır. 1879 yılında Paris’te Arnavutluk Gerçeği ve Arnavutlar adlı eserini yayımlar. Eser Arnavutça, Osmanlı Türkçesi, Yunanca ve Almanca ayrıca Londra’da İngilizce olarak da yayımlanır.
Arnavutlar Kıbrıs’a, kıyıları korsanlardan korumak için getirilmişlerdir. Fetihten sonra adaya grup grup yerleştirilirler. Osmanlı döneminde ağırlıklı olarak oturdukları yer Baf’taki Arnavut Burnu ile Limasol’daki Arnavut mahallesidir. Kıbrıs Türkleri arasında da Arnavutlar “sadık, koruyucu askerler ve kendilerine düşmanca davranan Yunanlılara kaşı Türklerle dost tipler” olarak bilinirler. Bunun kanıtlarından biri de Kıbrıs’ın gerçek anlamda ilk Türk gazetecisi kabul edilen Ahmed Tevfik Efendi’nin, yine adanın ilk Türkçe mizah gazetesi olan Kokonoz ( 1896-97)’da çıkardığı Arnavutlarla ilgili yazılardır. (sayı:17, 09 Temmuz 1313/21 Temmuz 1897) Ahmet Tevfik Efendi’nin Osmanlılarla Yunanlılar arasında cereyan eden 1897 Teselya savaşıyla ilgili olarak yazdığı “Arnavutlar Lisanından” adlı şiiri de Arnavutlara duyulan sempatiyi gösterir: (Kokonoz, sayı: 14, 28 Mayıs 1313/09 Haziran 1897)

Tako biz Arnavudlarız
Haydi more harb isteriz
Biledik bıçağımızı
Hazırlandık hep bekleriz

Arş Arnavud gençleri
Omuzlayın tüfeçleri
İşte karşımızda düşman
Yürüyelim arş ileri

Arnavudlar derler bize
Dağ dayanmaz önümüze
Yunan gibi bir avuç şey
Dayanır mı süngümüze

Düşmana karşı gelince
Olur bize bir eğlence
Görün siz Arnavudları
Düşman içine girince

Allah diye saldırırız
Merhameti kaldırırız
Seyra kulaklı ederek
Kellelere çaldırırız
……………………………………………………………..
Kıbrıs Türk Edebiyatı’nın tanınmış isimlerinden Oğuz Yoragancıoğlu ise kendisiyle yaptığımız özel ropörtajda Kıbrıs’taki Arnavutlar hakkında bize şunları söyler;
“Arnavutların Kıbrıs Türk toplumuna çok katkıları vardı. Kendilerini Osmanlı Devleti’nin bekçileri olarak gören Arnavutlar tam bir silahşördüler ve korkusuzdular. Bir bakıma 1890-1920 yılları arasında meydan okuyan Rumları sindirmede başrol oynamışlar ve Rumları durdurmuşlardır. Arnavutlar’ın en fazla oldukları bölge Arnavutluk burnudur. Burası Kıbrıs’ın en ucu olan Baf bölgesidir. Baf’a bağlı yaklaşık 20 köye Osmanlılar tarafından Arnavutluk’tan yerleştirildiler. İkinci kalabalık oldukları yer ise Leymosun’daki Arnavut mahallesidir. Yine Poli’nin çevresindeki 17-18 köy de Arnavut asıllıdır. Mesarga’da Kufes köyünde Arnavut soyadlı aileler vardır. Folklor araştırması yaparken şu Rumca kısa cümleyi kullandıklarını tespit ettim: “Aroidez Alvanayes: Bizim kökenim iz Arnavut’tur.” Sonradan Arnavutların Türkleştiğini görüyoruz. Ben Arnavutları nerede görürsem göreyim yüz yapısı ile dişlerinden tanırım, onların dişleri birbirine binilidir.”

Bugün de KKTC sınırları içinde çalışan hatta evlilik yapan Arnavutlar vardır. Kıbrıs’ta zaman zaman karşımıza çıkan Arnavut kökenliler, tarih boyunca ikili ilişkilerde büyük sorunlar ve zikzaklar yaşamayan Türklerle Arnavutlar arasındaki yakınlığı gösterir. Aynı zamanda Türklerin farklı etnik kökenden gelenlerle bir arada, huzur içinde yaşama geleneğine işaret eder. Öte yandan geçmişten günümüze Kıbrıs’a yerleşen Arnavutlar, ada coğrafyalarının her zaman iş arayanlara ve başı sıkışanlara birer sığınma yeri olduğunun kanıtıdır.