Vatansever, siyasetçi, savaşçı olarak Arnavut topraklarının özgürlüğü için mücadele etti.
Bajram Curri (Rahovec 16 Ocak 1862 – Dragobi 29 Mart 1925)
Arnavutluk’un bağımsızlığı için mücadele eden, 1913 Londra Antlaşması’nın ardından Kosova’yı Sırp işgalinden kurtarıp Arnavutluk ile birleştirmek için mücadele eden Arnavut reisi, vatansever, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı ünvanı verilmiştir.
Bajram Curri, 1862 Rahovec’te doğdu. Ailesi Krasniqi Tropoja bölgesindendir. Babası Şakir Ağa Curri’dir.
1893’te Kosova’da Haxhi Zeka’nın önderlik ettiği ve Osmanlı ordusu tarafından hızla bastırılan bir isyana katıldı. 1899’da Zeka’nın Peja Birliği’nin kurucu üyesi oldu. 1906’da Arnavutluk’un Kurtuluşu için Gizli Komite’nin (Başkimi Cemiyeti) Gjakovë şubesinin kurucularından ve etkili üyesi oldu
Zamanın vatansever duyguları olan eğitimli Arnavutlar gibi, Curri de farklı dinlerden Arnavutların İskender Bey bayrağı altında birleşmesini destekledi ve Arnavutların yararına olan hükümet reformlarından yanaydı. Jön Türk Devrimi sırasında Galib Bey, Arnavut liderler Curri, Nexhip Draga ve Ferhat Draga’yı Firzovik’te ( Ferizaj ) bir toplantıya katılmaya ikna etmeyi ve nüfuzlarını “dış müdahale” korkusuyla kalabalığı etkilemek için kullanmayı başardı. 31 Mart Olayı Sırasında Osmanlı ordusuna yardım eden 15.000 gönüllü arasında Bajram Curri, Çerçiz Topulli ile birlikte İstanbul’daki isyanı bastırmak için 8.000 Arnavut’u seferber etti. Ancak Jön Türklerin baskıcı faaliyetleri, Arnavutlara verdikleri ve tutulmayan vaatleri, Curri’nin Osmanlı makamlarına karşı militan faaliyetlere yeniden başlamasına neden oldu. 1912’de, Arnavutlar ve Osmanlı makamları arasındaki kötüleşen durum nedeniyle, Curri, diğer Arnavut liderlerle birlikte 20 Mayıs’ta Jön Türk hükümetine isyan için Besa verilen Junik’teki toplantıya katıldı.
1912 Arnavut İsyanı’nda aktif bir rol oynadı. Hasan Priştine , İsa Boletini , Themistokli Gërmenji ve diğerleri İttihatçılara mücadele etti. 1912’de İttihatçılara karşı başarıyla savaştı. 1912 ayaklanması sırasında , isyancıların taleplerine Osmanlı’nın yanıt vermesini beklerken, Curri ve isyanın diğer liderleri güçlerine 12-15 Ağustos’ta ele geçirilen Üsküb’e doğru ilerlemelerini emretti.
18 Ağustos’ta Priştine liderliğindeki ılımlı fraksiyon Curri’yi ve muhafazakar grubun diğer liderleri Idriz Seferi, Rıza Bey Yakova ve İsa Boletini’yi İttihatçılarla Arnavutların sosyopolitik ve kültürel hakları için yapılan anlaşmayı kabul etmeye ikna etmeyi başardı.
Birinci Dünya Savaşı sırasında, üyesi olduğu Kosova Milli Savunma Komitesi aracılığıyla Kaçak hareketinin bir parçası olarak bir gerilla birliği örgütledi. 20 Ekim 1914’te, Bajram Curri, Isa Boletini, Bulgar komitacılar ve Avusturya-Macaristan subayları tarafından yönetilen 1.000 Arnavut, Yakova yakınlarındaki bir Karadağ üssüne saldırdı.
1915’te Kosova Milli Savunma Komitesi’nin kurucu üyesi oldu. Bu örgüt daha sonra (ulusların kendi kaderini tayin hakkını destekleyen ) Komintern ile ilişkiler kurdu ve Curri daha sonra Aralık 1921’de Viyana’daki Sovyet bakanına şunları söyledi: “Arnavut halkı sınırlarının belirlenmesini sabırsızlıkla bekliyor. acımasız ve kanlı tarihsel düşünceler temelinde değil, daha çok bugün fiilen var olan durum temelinde. Yakın gelecekte, özellikle Balkanlar’da, Avrupa’nın sınırlarını adil bir şekilde belirleyebilecek, büyük Sovyet hükümetinin o zaman haklı taleplerimizi yerine getirmesini diliyorum.”
1920’de Lushnja Kongresi’nin ardından Arnavutluk kabinesinde bakan oldu. Arnavutluk siyasetinde kendisini Ahmet Zogu’ya karşı Fan Noli’nin sol kanatta yer aldı. Aralık 1921’de, Hasan Priştine’nin hükümetinde Zogu’nun yerine Savunma Bakanı oldu. Ancak birkaç gün içinde Zogu, Mati aşiret üyelerini bir araya topladı ve hükümeti devirdi. Priştine, Curri ve diğerlerini kuzeye kaçmak zorunda kaldı. Mart 1922’de Curri ve Priştine, Zogu’ya karşı başarılı olamayan bir isyan başlattı. İsyan, 8 Mart 1922’de, isyancı komutanlardan birini teslim olmaya ikna eden Arnavutluk’taki İngiliz büyükelçisi Harry Eyres’in çabaları sayesinde kaptan Prenk Pervizi tarafından bastırıldı. İki yıl dağlarda kaldıktan sonra, Zogu’ya karşı Haziran 1924 Burjuva-Demokratik Devrimi’ni başlatan silahlı isyan çağrısı yaptı.
Devrimin yenilgisinin ardından Curri, Zogu’ya karşı muhalefetini sürdürdü. 29 Mart 1925’te Dragobia yakınlarındaki bir mağrada Zogist birlikler tarafından kuşatıldı. Çıkan çatışmada hayatını kaybetti.
Yıllar sonra, Bajram Curri’nin onuruna, 1952’de Kolgecaj kasabasına onun adı verildi.
#ARNAVUTHABER ©️
www.arnavuthaber.com Türkiye Arnavutlarına Yönelik Bağımsız İmece İnternet Yayınıdır
Tüm Yazıları